ทฤษฏีอรรถประโยชน์และ In difference curve

การบริโภค ในทาง Economic คือ

1. การใช้ประโยชน์จากสินค้าและบริการ เพื่อสนองความต้องการของผู้บริโภค  
2. การนำสินค้าและบริการมาใช้ประโยชน์เพื่อการผลิตเป็นสินค้าและบริการอื่น ๆ 

ปัจจัยที่ใช้กำหนดการบริโภค คือ

1.     รายได้ของผู้บริโภค

2.     ราคาสินค้าและบริการ

3.     ปริมาณเงินหมุนเวียนที่อยู่ในมือ

4.     บริมาณสินค้าในตลาด

5.     การคาดคะเนราคาของสินค้าและบริการในอนาคต

6.     ระบบการค้าและการชำระเงิน

การศึกษาพฤติกรรมของผู้บริโภค มี 2 ทฤษฎี คือ

1.     ทฤษฏีอรรถประโยชน์(Utility Theory)

2.     ทฤษฏีเส้นความพอใจเท่ากัน(Indifference Curve Theory)

ทฤษฏีอรรถประโยชน์(Utility Theory)

@@ คือศึกษาความพอใจที่ผู้บริโภคได้รับจากการบริโภคสินค้าและบริการในขณะช่วงเวลาหนึ่ง

@@ สามารถวัดค่าได้

@@ มีหน่วยเป็น Util

ข้อจำกัดของ Utility Theory คือ

1.     อรรถประโยชน์มีหน่วยวัดเป็น Util เป็นเพียงความรู้สึกนึกคิด ไม่มีตัวตน ไม่สามารถวัดค่าได้แน่นอน เป็นเพียงการประมาณตัวเลข ซึ่งอาจผิดพลาดได้

2.     ผู้บริโภคมักไม่คำนึงถึง MU อย่างแท้จริง เพียงแต่อาศัยความเคยชินในการซื้อสินค้าเท่านั้น

      3.  ผู้บริโภคไม่สามารถวางแผนที่จะซื้อสินค้าอะไร จำนวนเท่าใด จึงจะได้รับ TU สูงสุด เนื่องจากภาวะตลาดเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา

ตัวแปรที่เกี่ยวข้องคือ TU, MU, P, A

TU = TOTAL UTILITY อรรถประโยชน์รวม ความหมายคือ ความพอใจทั้งหมดที่ผู้บริโภคได้รับจากการบริโภครวมที่หน่วยใดหน่วยหนึ่ง   มีหน่วยเป็น Util

MU = Marginal Utility อรรถประโยชน์ส่วนเพิ่ม ความหมายคือ ความพอใจที่ผู้บริโภคได้รับเพิ่มขึ้นจากการบริโภคสินค้าเพิ่มขึ้น 1 หน่วย มีหน่วยเป็น Util

P_A  = Price ของสินค้าชนิด A   มีหน่วยเป็น หน่วยของเงินตราที่ใช้ต่อสินค้า 1 หน่วยเช่น บาทต่อ ขวด

A   = ปริมาณของสินค้าชนิด A มีหน่วยเป็น  หน่วยของสินค้าชนิดนั้น ๆ เช่น ขวด,ชาม,เล่ม เป็นต้น

B   = ปริมาณของสินค้าชนิด B มีหน่วยเป็น  หน่วยของสินค้าชนิดนั้น ๆ เช่น ขวด,ชาม,เล่ม เป็นต้น

TU_n = MU_{1 +} MU_{2 +} MU_{3 + …} MU_n

ตัวอย่าง กินก๋วยเตี๊ยว

                      1  ชาม ได้รับความพอใจส่วนเพิ่ม    =   10 Util     นั่นคือ MU₁ = 10 Util

2  ชาม ได้รับความพอใจส่วนเพิ่ม    =     8 Util     นั่นคือ MU₂ =   8 Util

3  ชาม ได้รับความพอใจส่วนเพิ่ม    =     4 Util     นั่นคือ MU₂ =   4 Util

4  ชาม ได้รับความพอใจส่วนเพิ่ม    =     0 Util     นั่นคือ MU₂ =   0 Util

5  ชาม ได้รับความพอใจส่วนเพิ่ม    =    -2 Util     นั่นคือ MU₂ =  -2 Util

ถ้าจะหาTU₂คืออรรถประโยชน์รวมที่ผู้บริโภคได้รับจากการบริโภคก๋วยเตี๋ยว2ชามคือ  10+8 = 18 Util

จะพบว่า TU จะสูงสุดเมื่อกินก๋วยเตี๋ยวที่ 4 ชาม = 10+8+4+0 = 22 Util จึงสรุปว่า TU จะสูงสุดเมื่อ MU = 0 นั่นเอง

(แล้วทำไมกิน 3 ชาม ไม่ถือว่า TU สูงสุด (22 util เท่ากัน) จะกินให้เสียเงินทำไมกัน

อ่านแล้วช่วยตอบหน่วย ฝึกสมองประลองปัญญาครับ

เมื่อผู้บริโภคได้รับ TU สูงสุดแล้วย่อมไม่คิดเปลี่ยนแปลงหรือปรับเปลี่ยนการบริโภคไปจากเดิม  เราเรียกว่า  ดุลยภาพของผู้บริโภค หรือ ผู้บริโภคอยู่ในภาวะดุลยภาพ 

ดุลยภาพของผู้บริโภค แบ่งได้เป็น

1.     กรณีผู้บริโภคมีรายได้ไม่จำกัด      ราคาจะไม่เข้ามาเกี่ยวข้อง 

2.     กรณีผู้บริโภคมีรายได้จำกัด          ราคาเริ่มเข้ามามีบทบาท

2.1             กรณีซื้อสินค้าชนิดเดียว

2.2             กรณีซื้อสินค้า 2 ขนิด ราคาเท่ากัน

2.3             กรณีซื้อสินค้า 2 ชนิด ราคาไม่เท่ากัน

กรณีที่ 1 กรณีผู้บริโภคมีรายได้ไม่จำกัด(ราคาจะไม่เข้ามาเกี่ยวข้อง) 

        TU ของสินค้าแต่ละชนิดรวมกัน ณ ที่ MU=0 ของสินค้าแต่ละชนิด

กรณีที่ 2 กรณีผู้บริโภคมีรายได้จำกัด(ราคาเริมเข้ามามีบทบาท)

1.1       กรณีซื้อสินค้าตัวเดียว

   

       “อรรถประโยชน์ที่ผู้บริโภคได้รับจากสินค้าหน่วยนั้น  = อรรถประโยชน์ที่จะต้องสูญเสียไป จากการจ่ายเงินค่าซื้อสินค้าหน่วยนั้น”

               TU สูงสุด เมื่อ MU ของสินค้าหน่วยนั้น = MU ของเงินที่ใช้ซื้อสินค้าหน่วยนั้น

ถ้ากินก๋วยเตี๋ยว(a) 1 ชาม ในราคา 1 หน่วย(บาท) ได้อรรถประโยชน์ของเงินที่ใช้ซื้อก๋วยเตี๋ยว(MU_m)

       ก๋วยเตี๋ยว(a) 1 ชาม ในราคา P_a บาทได้อรรถประโยชน์ของเงินที่ใช้ซื้อก๋วยเตี๋ยว =  MU_m x P_a 

มีหน่วยเป็น Util/บาทต่อชาม  ฉะนั่นเขียนเป็นสูตรได้ดังนี้

                                                   MU_a = MU_m X P_a

                                                   MU_a = P_a                    กำหนดให้ MU_m = 1 ค่าคงที่

2.2   กรณีซื้อสินค้า 2 ชนิด ที่มีราคาต่อหน่วยเท่ากัน จะเกิดดุลยภาพ เมื่อ MU_x = MU_Y

2.3   กรณีซื้อสินค้า 2 ชนิด ที่มีราคาต่อหน่วยไม่เท่ากันจะเกิดดุลยภาพเมื่อ

     MU_x/P_y = MU_x/P_y 

ทฤษฏีเส้นความพอใจเท่ากัน(Indifference Curve Theory)

หมายถึง เส้นที่แสดงการบริโภคสินค้า 2 ชนิดในสัดส่วนที่แตกต่างกันแต่ได้รับความพอใจที่เท่ากันตลอดทั้งเส้น ไม่ว่าจะเลือกบริโภคที่จุดใดของเส้น มีแผนการบริโภคสินค้าอย่างไร ผู้บริโภคก็จะได้รับความพอใจที่เท่ากันทั้งเส้น

                   

Marginal Rate of substitution(MRS)

อัตราส่วนเพิ่มของการทดแทนกันของสินค้า 2 ชนิด หมายถึง การบริโภคสินค้าชนิดหนึ่งลดลงเมื่อบริโภคสินค้าอีกชนิดหนึ่งเพิ่มขึ้น 1 หน่วย เพื่อรักษาระดับความพอใจของผู้บริโภคให้คงเดิมหรือ  ดังนั้น MRS_XY  คือ slope ของเส้น IC นั่นเอง

ตัวอย่าง

ถ้า MRS_xy = -2 หมายความว่า การดื่ม coke ลดลง 2 แก้ว เมื่อกิน cake ร้านเฮงเฮง เบเกอรี่เพิ่มขึ้น 1 ชิ้น ส่วนเครื่องหมายลบหมายความถึง ความชันเป็นลบ นั่นเอง

ถ้า MRS_yx =  0.5 หมายความว่า การกิน cake ร้านเฮงเฮง เบเกอรี่ลดลง ครึ่งชิ้น เมื่อดื่ม coke เพิ่มขึ้น 1 แก้ว 

ทั้ง 2 กรณีเพิ่มลด เพื่อรักษาระดับความพอใจไว้เท่าเดิมนั่นเอง

เส้นงบประมาณหรือเส้นราคา (Budget Line or Price Line)

หมายถึง เส้นที่แสดงถึงจำนวนต่างๆ ของสินค้า 2 ชนิด ที่สามารถซื้อได้ด้วยเงินจำนวนหนึ่งที่เท่ากันตลอดทั้งเส้น พิจารณา ณ ราคาตลาดในขณะนั้น เส้นงบประมาณจะมีลักษณะเป็นเส้นตรง ความชันเป็นลบเสมอ

การเปลี่ยนแปลงของ Budget Line ขึ้นอยู่กับ

1.     รายได้เปลี่ยนแปลง(income change)

2.     ราคาสินค้าเปลี่ยนแปลง

สมการของ Budget line คือ

                                                    B =  P_xX  +  P_yY

เมื่อ B    =  งบประมาณที่มีอยู่สำหรับซื้อสินค้า

      P_x    =   ราคาสินค้า X      P_y  =  ราคาสินค้า Y

      X   =  ปริมาณการซื้อสินค้า X      Y   =  ปริมาณการซื้อสินค้า Y

ดุลยภาพของผู้บริโภค(consumer’s equilibrium)

จุด E  คือจุดดุลยภาพ ซึ่งเส้น IC2 สัมผัสกับเส้นงบประมาณ พิจารณาได้ดังนี้

    ความชันของเส้นความพอใจเท่ากัน =    delta Y/    delta X =  MRS_xy

    ความชันของเส้นงบประมาณ         =   delta Y/   delta X =  Px / Py

                               MRS_xy           =     Px / Py

                                            : เก็บตกจาก Lecture และค้นคว้าเพิ่มเติม

                                              ต้น X13